Upadek Der Untergang 2004

Amerykańskiej premierze Upadku towarzyszyło wiele krytycznych uwag. Jest to pierwszy niemiecki film ukazujący Adolfa Hitlera w taki sposób. Przed premierą zgłaszano zastrzeżenia, że obraz ten – przedstawiający w wartkiej akcji ostatnie dni Hitlera (Bruno Ganz) i jego zaufanych – nadaje cechy ludzkie Trzeciej Rzeszy i jej obłąkanym twórcom, a tym samym pomniejsza wagę ich zbrodni.

Podczas oglądania filmu budzi się w nas niepokojące uczucie czegoś znajomego, w miarę jak obserwujemy rozmaite, często całkowicie sprzeczne ze sobą zabiegi zatrzymania nazistowskiej machiny, również kiedy psychopata, który puścił ją w ruch, szaleje, przymila się, tłumaczy swoje racje i opłakuje wymyśloną przez siebie utopię, a jednocześnie nie przyznaje się do własnego udziału w próbie unicestwienia świata.

Właśnie takiemu rzeczowemu podejściu Upadek zawdzięcza swoją wielkość. Kamera zwykle ukazuje Hitlera jakby nieco z boku, a wrażenie to potęguje doskonała gra odtwórcy tej roli. Jednocześnie za sprawą pozostałych postaci pojawiają się: współczucie, żal, odwaga, skąpstwo, karierowiczostwo oraz, w przypadku zwykłych Niemców, którymi Hitler pogardza, bezgraniczne oddanie.

Widać to wyraźnie w postaci Evy Braun (Juliane Kohler), ukazanej jako kobieta niezbyt mądra, oraz wiecznie zdziwionej Traudl Jungę (Alexandra Maria Lara), osobistej sekretarki wodza. Ukazana przez Hirschbiegla i Eichingera wstrząsająca, subtelna egzegeza upadku imperium od środka odkrywa przed nami, dlaczego musiało do niego dojść.

Niemcy/Włochy/Austria (Constantin) 156 min, kolor Język: niemiecki Produkcja: Bernd Eichinger Scenariusz: Bernd Eichinger Zdjęcia: Rainer Klausmann Obsada: Bruno Ganz, Alexandra Maria Lara, Corinna Harfouch, Ulrich Matthes, Juliane Köhler, Heino Ferch, Christian Berkel, Matthias Habich, Thomas Kretschmann, Michael Mendl, André Hennicke, Ulrich Noethen, Birgit Minichmayr, Roif Kanies, Justus von Dohnanyi